|
HISTORIA
REGULACJI I MELIORACJI
Pierwotnie
ujściowy odcinek Warty miał charakter delty śródlądowej.
Powierzchnię całej doliny rzecznej pokrywały rozległe mokradła
porośnięte lasem łęgowym. Brak było głównego koryta Warty
na odcinku Kostrzyn - Gorzów Wlkp., a bardzo liczne odnogi często
zmieniały swój bieg. Obszar ten znajdował się pod silnym wpływem
wód Warty i Odry, które systematycznie zalewały go w czasie
wysokich stanów wód.
Do roku 1773 dokonano jedynie niewielkich zmian stanu naturalnego.
Ograniczały się one do wybudowania pojedynczych kanałów i rowów
melioracyjnych, regulujących odpływ wody z zabagnionego terenu
na peryferiach obszaru przyujściowego, tam gdzie istniało
osadnictwo.
Zasadnicze zmiany hydrograficzne w dolinie Warty nastąpiły w końcu
XVIII wieku, za czasów panowania Fryderyka Wielkiego, podczas
prac regulacyjnych związanych z przygotowaniem drogi wodnej Wisła
- Odra. Działania te podjęto w celu przyspieszenia spływu wód
oraz zabezpieczenia części doliny przed zalewaniem.
Projekt
regulacji rzeki wykonał w 1765 r. I. J. Petri. Prace zaczęto na
wielka skalę w 1767 r. Polegały one na:
-
obwałowaniu Warty od północy;
- zmeliorowaniu całej doliny
- wykopaniu w roku 1788 kilkunastokilometrowego Kanału
Fryderyka Wilhelma, stanowiącego do dziś ujściowy odcinek
rzeki;
- zatarasowaniu starego ujścia rzeki znajdującego się w
okolicach dzisiejszego Chyrzyna;
- usypaniu lewobrzeżnego wału Warty między Słońskiem a
Kostrzynem w l. 1828-1832;
- doprowadzeniu w roku 1842 wału lewobrzeżnego do Słońska
i połączeniu go z wałem rzeki Postomii;
- wybudowaniu na początku XX w. szeregu pompowni odwadniające
powstałe poldery.
W
wyniku tych działań odcięto duże obszary w dolinie, od silnego
wpływu wód Warty i Odry i przekształcono je w tereny rolnicze-
–przeważnie pastwiska i łąki. Na lewym brzegu Warty utworzono
między Kostrzynem a Słońskiem zbiornik retencyjny o powierzchni
ok. 51 km2. Ponieważ prowadzone prace melioracyjne w najmniejszym
stopniu dotknęły rejonu zbiornika, zachował on system
hydrograficzny najbardziej zbliżony do naturalnego, co podnosi
jego wartość przyrodniczą.
Inwestycje te zakończyły zasadniczy etap prac melioracyjnych na
przyujściowym obszarze Warty.
OSADNICTWO
W DOLINIE WARTY
Do
drugiej połowy XVIII w. obszar doliny Warty pozostawał prawie
nie zaludniony. Osadnictwo skupiało się na obrzeżach rozległych
moczarów. Plan skolonizowania tego terenu powstawał równolegle
z trwającymi pracami regulacyjno – melioracyjnymi. Inicjatorem
akcji kolonizacyjnej był Fryderyk Wielki, a wykonawcą planu F.
B. Brenkenhoff. Zasiedlania trwały od 1767 r. do 1782 r.
Lokowani tu osadnicy nazywani byli Olendrami. Otrzymywali oni
szeroka pomoc: drewno do budowy domów, zwolnienie z podatków na
kilka lat, zwolnienie z obowiązku służby wojskowej dla osadników
i ich dzieci. W zamian mieli prowadzić dalsze prace melioracyjne,
polegające na naprawie wałów przeciwpowodziowych, kopaniu rowów
melioracyjnych, karczowaniu olch, prowadzeniu gospodarki łąkowo-
pastwiskowej. Życie osadników nie było łatwe. Często brakowało
jedzenia zarówno dla ludzi jak i dla zwierząt. Jeno z podań mówi,
że był to jeden z powodów, dla których chłopi poprosili
Fryderyka o pozwolenie na emigrację do Ameryki. Na to oburzony władca
miał ponoć odpowiedzieć „Ja wam Nową Amerykę i wolność
dam nad Wartą”. Powstającym wsiom nadawano egzotycznie brzmiące
nazwy: Nowy Jork, Pensylwania, Sumatra. Dopiero po roku 1945
Komisja Nazewnictwa zmieniła te nazwy na polsko brzmiące.
źródło:
Park Narodowy Ujście Warty, dodano: 09.12.2005r. |
