|
GADY
Lista
gatunków gadów, występujących na terenie Wolińskiego Parku
Narodowego nie jest długa. Możemy znaleźć na niej sześć
gatunków. Są to: Padalec zwyczajny (Anguis fragilis), Jaszczurka
zwinka (Lacerta agilis), Jaszczurka żyworodna (Lacerta vivipara),
Zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), Gniewosz plamisty (Coronella
austriaca) i Żmija zygzakowata (Viper berus).
Na
szczególną uwagę zasługuje gatunek, który należy uznać za
specyficzny dla Wolina, a którego stanowisko leżące na terenie
naszego parku, jest najbardziej wysuniętym na północ
stanowiskiem tego gatunku w Polsce. Mowa oczywiście o Gniewoszu
plamistym.
Gady występują w bardzo różnorodnych biotopach na ogół
jednak są przywiązane do miejsc ciepłych, silnie nasłonecznionych
gdzie mają możliwość ogrzania ciała oraz sprawnego polowania.
Szczególnie wartościowe dla gadów miejsca to stoki wzgórz o południowej
wystawie ze zbiorowiskami kserotermicznymi, łąkowymi lub zaroślowymi
w inicjalnej fazie ich rozwoju. Mozaikowe występowanie
„cieplejszych plam” np. luk, polan, dróg, nasłonecznionych
kamieni, wśród lasów stwarza warunki do tego, że gady możemy
spotkać nawet wewnątrz zwartych lasów. Wykorzystują to szczególnie
jaszczurki i padalce, a nawet żmija zygzakowata spotykana czasami
w lasach mieszanych nawet ze stosunkowo dużym udziałem buka czy
dębu. Terenów leśnych unika gniewosz plamisty bytujący w ciepłych
biotopach nieleśnych Z wodami jezior silnie związany jest
zaskroniec, również jaszczurka żyworodna preferuje miejsca
wilgotne , zacienione – brzegi jezior, podmokłe łąki. Ważnym
biotopem są położone przy lasach osady, gdzie najbardziej nasłonecznione
miejsca są ulubionymi przez jaszczurkę zwinkę.
Zagrożenia
– zagrożeniem jest naturalny proces zaniku ciepłych biotopów
w drodze sukcesji, łapanie przez wałęsające się psy i koty.
Gniewosz
plamisty
-
Gatunek ten, zwany również miedzianką, należy do węży małych
i delikatnych. Ciało ma wysmukłe, głowa wąska i słabo
odgraniczona od tułowia. Ogon jest raczej krótki, chwytny.
Tarczki znajdujące się na głowie są duże i regularne,
natomiast łuski grzbietu niewielkie. Ubarwienie grzbietu
gniewosza jest brunatne rzadziej rdzawe i rdzawo szare. W tylnej
części głowy występuje rysunek przypominający podkowę. Przez
oko tego węża przechodzi charakterystyczna, ciemna, prawie
czarna wstęga. Po bokach grzbietu, przebiegają ciemne pręgi, a
wzdłuż grzbietu ciągnie się pasmo plamek upodabniające
gniewosza do Żmiji zygzakowatej. Barwa części brzusznej
gniewosza, jest ceglasta, jasna lub żółtawa. Na terenie Parku,
występują jednak osobniki mocno zbliżone ubarwieniem do Żmiji
zygzakowatej. Jeśli nie posiadamy dużej wprawy w odróżnianiu
gatunków, pomoże nam rozróżnić gniewosza od żmiji kształt
źrenicy oka. U gniewosza, źrenica oka jest okrągła u żmiji-pionowa.
Ta cecha może przydać się w przypadku ukąszenia przez węża.
O ile gniewosz jest gatunkiem całkowicie niejadowitym, o tyle jad
żmiji może okazać się niebezpieczny szczególnie dla osób o
skłonnościach alergicznych, dlatego po ukąszeniu przez żmiję,
powinniśmy natychmiast skorzystać z pomocy lekarskiej.
Gniewosz plamisty żyje na nasłonecznionych polankach leśnych
lub zboczach wzgórz, najczęściej wszędzie tam, gdzie można
spotkać Jaszczurkę zwinkę. Żywi się niemal wyłącznie
jaszczurkami i padalcami, które zanim połknie, najpierw
unieruchamia splotami swojego ciała. Ze snu zimowego budzi się w
kwietniu, a gody rozpoczyna w maju. Młode przychodzą na świat w
sierpniu lub we wrześniu. Jednorazowo, wąż ten składa do 15
jaj. W sen zimowy gniewosz zapada w październiku. Gatunek ten
zamieszkuje prawie całą Europę. W naszym kraju był dość
pospolity jednak nigdy tak jak zaskroniec. Obecnie jest gatunkiem
chronionym i dość rzadkim. Liczniejszy w regionach południowych
Polski, unika jednak gór z wyjątkiem Pienin.
Jaszczurka
żyworodna Lacerta vivipara
-
Mała jaszczurka, o długości ciała zaledwie do 6,5 cm długości.
Ogon 1,5 do 2 razy dłuższy niż ciało, gruby, głowa mała,
pysk zaostrzony, nogi krótkie i stosunkowo słabe. Ubarwienie i
rysunek bardzo zmienne, zwykle w różnych odcieniach brązu,
brunatne, oliwkowe lub szare, często nawet czarne lub czarno-brązowe,
na grzbiecie i bokach ciała jasne i ciemne plamki tworzą wstęgi,
brzuch u samców pomarańczowy, u samic białawy, u obu płci często
z licznymi ciemnymi plamkami. Gody odbywa w maju i czerwcu, a w końcu
sierpnia i we wrześniu samica "rodzi" od 5 do 14 młodych.
Uwaga nazwa gatunku wiąże się ze sposobem rozmnażania, jest to
w obrębie rodziny jedyny gatunek jajożyworodny. Żywi się
owadami, dżdżownicami i nagimi ślimakami.
W całej
Polsce pospolita, szczególnie liczna w górach. Objęta ochroną
gatunkową.
Żmija zygzakowata (Vipera berus)
-
Jest to jedyny jadowity wąż żyjący w Polsce. Żmija należy do
węży jadowitych z grupy tzw.solenoglypha, których aparat jadowy
wykazuje najwyższy stopień rozwoju: górna szczęka jest
zredukowana i służy do osadzania zębów jadowych. Zęby te
wyposażone są w kanaliki, którymi jad dostaje się do ciała
ofiary.W czasie spoczynku zęby te są złożone.W czasie ataku żmija
ustawia je za pomocą mięśni w pozycji dogodnej do zadania
ciosu.
Ciało tego węża jest grube i ociężałe. Głowa płaska,szeroka
o sercowatym kształcie, bardzo wyraźnie odgraniczona od reszty
ciała, okryta drobnymi tarczkami. W odróżnieniu od innych węży
oko żmiji ma pionową źrenicę (patrz rycina powyżej). Ogon
jest bardzo krótki. Długość ciała żmij żyjących w Polsce
dochodzi do 75 cm.
Żmija zygzakowata ma nadzwyczaj zmienne ubarwienie. Do najczęściej
spotykanych typów należą formy o szarym lub brązowym
grzbiecie, z wyraźnie zaznaczoną zygzakowatą, czarną wstęgą,
ciągnącą się od karku do końca ogona ("wstęga
kainowa"). Dosyć częste są u tego gatunku osobniki
melanistyczne, o jednolicie czarnym ubarwieniu.
Ze snu zimowego budzi się żmija w marcu, okres godowy przypada u
niej w kwietniu i maju. Wąż ten jest gatunkiem jajożyworodnym.
Młode przychodzą na świat w sierpniu i we wrześniu, w ilości
nie przekraczającej 20 sztuk w jednym miocie. Żmija nasza jest
wprawdzie zwierzęciem nocnym, poluje jednak również chętnie i
w ciągu dnia. W upalne dni lubi się ona godzinami wygrzewać w
promieniach słońca. Poluje prawie wyłącznie na drobne ssaki-
rzedziej na jaszczurki i żaby. Ofiarę swoją uśmierca działaniem
jadu i dopiero wtedy ją połyka. Jad żmii charakteryzuje się
silnym działaniem miejscowym (opuchlizna, ból) oraz działa
paraliżująco na organizm (system trawienny, oddechowy itp.). Jad
ten może być śmiertelny dla człowieka. W sen zimowy zapada żmija
zygzakowata w październiku. Wbrew mniemaniom, żmija zygzakowata
jest zwierzęciem bardzo delikatnym, szczególnie słabo odpornym
na lekkie nawet obrażenia ciała.
W całej Polsce żmija zygzakowata jest dosyć pospolita, jednakże
tylko w tych miejscach, w których znajduje odpowiednie dla siebie
środowisko. Szczególnie liczna jest w Karpatach (Bieszczady),
natomiast niezbyt licznie występuje w Tatrach, gdzie została
prawdopodobnie znacznie przetrzebiona. Żmija zygzakowata nigdy
nie atakują aktywnie i może być niebezpieczna, tylko w
przypadku bezpośredniego zetknięcia (np. nastąpienie bosą nogą).
W Polsce jest to gatunek chroniony!!!
źródło:
Woliński Park Narodowy, dodano: 07.12.2005r.
|
