|
OWADY
Fauna
Wolińskiego Parku Narodowego jest niezwykle zróżnicowana co ma
ścisły związek ze zróżnicowaniem środowisk Parku jak i całej
wyspy Wolin. Występowanie w południowej części Parku środowisk
kserotermicznych, sprzyja obecnośći gatunków nazywanych
potocznie "południowymi", zaś występowanie starych,
zróżnicowanych gatunkowo drzewostanów mieszanych, z przewagą
sosny i buka i średnią wieku około 100 lat, stwarza dogodne
warunki do występowania wielu gatunków owadów. Szczególną rolę
odgrywają tutaj stare, obumierające i obumarłe drzewa, będące
siedliskiem wielu ciekawych i rzadko spotykanych gatunków.
W świecie
owadów naszego Parku, najliczniej reprezentowane są motyle i
muchówki. Do niewątpliwych ciekawostek należą chrząszcze
wodne, których na terenie Parku występuje 65 gatunków, co
stanowi 38% fauny krajowej. Prócz tego występuje około 40
gatunków korników, 62 gatunki pszczołowatych, 32 gatunki muchówek
i 17 gatunków ważek.
Na
terenie Wolińskiego Parku Narodowego, spotkać można Kozioroga dębosza
(Cerambyx cerdo), Jelonka rogacza (Lucanus cervus), czy Pachnicę
dębową (Osmoderma eremita). Prócz tego na terenie Parku odkryto
3 nowe dla nauki gatunki owadów w tym chrząszcza Teredus opacus.
Świat
owadów naszego Parku to nie tylko piękne polskie chrząszcze,
ale także wiele gatunków trzmieli (Bombus) czy kolorowe motyle
takie jak Paź królowej (Papilio machaon) czy Mieniak tęczowy (Apatura
iris).
Na
terenie Parku stwierdzono występowanie 92 gatunków owadów
bezskrzydłych z czego 87 to skoczogonki. Opisano tu 2 nowe
gatunki dla nauki: Frisea ballica i Onychiusus vilinensis.
Jelonek
rogacz (Lucanus cervus)
Ten piękny
chrząszcz z rodziny Jelonkowatych jest ściśle związany ze
starymi dąbrowami. Jelonki szczególnie chętnie występują na
próchniejących pniakach, leżących konarach i żywych, stojących
jeszcze drzewach. Całe życie tego gatunku związane jest z tym
typem drzewostanów, a to dlatego, iż postacie dorosłe, żywią
się sokiem z drzew liściastych, najchętniej dębu, zaś larwy -
murszejącym drewnem pniaków i korzeni dębów, rzadziej innych
drzew takich jak buk czy wiąz. Wygląd tego chrząszcza jest
bardzo charakterystyczny. Samce ("z porożem") osiągają
długość od 3,5 do 8 cm, samica natomiast jest zdecydowanie
mniejsza (od 2.5 do 5 cm długości). Najlepszym sposobem na odróżnienie
płci jest u tego gatunku obserwacja występowania lub braku
"poroża", w które wyposażone są wyłącznie samce.
Zdarza się jednak, przy braku dostatecznej ilości pożywienia, iż
powstaje tzw. generacja głodowa samców, o zredukowanym
"porożu". Oczywiście to co nazywamy porożem, to w
przypadku jelonka rozrośnięte żuwaczki, służące do walki z
innymi samcami. Potężne żuwaczki samicy, umożliwiają jej
wgryzienie się w korę, dzięki czemu uzyskuje dostęp do słodkiego
dębowego soku. Samce, z uwagi na swoje "turniejowe" żuwaczki,
muszą znajdować miejsca wycieku soku. Pomaga im w tym zmysł
powonienia. Otóż żerująca samica wydziela substancje
zapachowe, zawarte w rozrzucanych w różnych kierunkach
odchodach. Dzięki nim, samce mogą zlokalizować żerująca samicę
i tym samym miejsce wycieku soku. Chrząszcze wykazują aktywność
nocną. W ciepłe wieczory szukają miejsc, z których wycieka
sok. Gdy w takim miejscu zbierze się większa ilość samców
dochodzi do walk. Samce nacierają na siebie, zaczepiają się żuwaczkami
i próbują unieść na nich jeden drugiego. Wszystko to ma na
celu zrzucenie przeciwnika z pnia. Przepędzane są również
samice. Na koniec tych zapasów zostaje tylko jedna samica i jeden
zwycięski samiec. Samiec staje nad samicą i w takiej pozycji
tkwią przez kilka dni. Ponieważ ma to miejsce blisko wycieku
soku, więc mogą dzięki temu się odżywiać. Samiec tkwiący
podczas kopulacji na górze, wsuwa swoja dolną wargę miedzy żuwaczki
samicy i tak pobiera pokarm. Po zapłodnieniu, samica składa
jaja, najczęściej w zmurszały pień, lub do gleby w jego bezpośrednim
sąsiedztwie. Rozwój larwy trwa od 2 do 5 lat, w zależności od
temperatury i dostępności pokarmu. Dobrze odżywione larwy
dorastają do 10 cm długości. Przed przepoczwarczeniem się,
larwy budują kolebkę poczwarkową, z tym że larwy, z których
powstają samce budują większe kolebki, niż te, z kórych po
przepoczwarczeniu się powstaną samice. Młode pokolenie chrząszczy
przeobraża się jeszcze na jesieni, jednak pozostaje w ukryciu do
wiosny. Dopiero wczesnym latem około czerwca czasem lipca,
wydobywają się na powierzchnię. Dawniej Jelonek rogacz był
owadem bardzo pospolitym. Obecnie, na skutek zmian w gospodarce leśnej,
oraz innych przyczyn prowadzących do znikania z naszego
krajobrazu starych dąbrów, Jelonek rogacz stał się gatunkiem
rzadkim i chronionym. Na obszarze Wolińskiego Parku Narodowego
jelonek kiedyś częsty - obecnie jest gatunkiem bardzo rzadko
spotykanym.
Kozioróg dębosz (Cerambyx cerdo)
To
jeden z najpiękniejszych i największych chrząszczy
europejskich. Jego długość waha się od 2.5 do 5.5 cm. Występuje
w lasach dębowych oraz parkach ze starymi przestojami dębowymi.
Kiedyś częsty, obecnie objęty ochroną gatunkową i uważany za
rzadki. Płeć tych chrząszczy można łatwo odróżnić po długości
czułków. U samic mierzą one mniej więcej tyle co całe ciało,
podczas gdy u samców są jeszcze o połowę dłuższe.
Zaniepokojone owady potrafią wydawać głośne, skrzypiące dźwięki
(strydulować) pocierając nasadami pokryw skrzydłowych o
przedplecze. Larwy tego gatunku, początkowo żerują pod korą, później
wdrążają się w biel, a następnie zaczynają drążyć
chodniki w twardzieli dębów. Na skutek ich żeru, drzewo nie
obumiera, jednak próchnieje wskutek stoczenia chodnikami grubości
palca. Rozwój larw trwa od 3 do 4 lat. Po upływie tego czasu,
licząca sobie około 10 cm larwa, drąży chodnik o
charakterystycznym hakowatym zakończeniu, na końcu którego
znajduje się komora poczwarkowa. Przeobrażenie w postać dojrzałą,
następuje tej samej jesieni, jednak wylot dorosłych chrząszczy
odbywa się dopiero w maju następnego roku. Podobnie jak jelonek
rogacz tak i kozioróg dębosz jest aktywny o zmroku. Podobnie również,
żywi się sokiem dębowym. Rójka u kozioroga dębosza odbywa się
w lipcu. Po niej samica składa jaja w spękania kory oraz w
miejsca zranień starych (ale wyłącznie żywych) i grubych
drzew. Wybiera zwykle okazy osłabione np. przez choroby grzybowe,
zmianę warunków środowiska (np. nagle odsłonięte na skutek
wycinki lasu) lub inne owady. Gatunek ten nigdy nie zasiedla drzew
tworzących duże, zwarte skupiska. W pierwszej kolejności
atakowane są zwykle części drzewa od strony południowej, nie
zacienione - np. u podstawy pnia. Kozioróg ma wielu naturalnych
wrogów, którzy ograniczają jego liczebność. Są to głównie
ptaki owadożerne i sowy, które chętnie polują na osobniki
dorosłe. Larwy natomiast są atakowane przez różne grzyby, mrówki,
pasożytnicze błonkówki i drapieżne chrząszcze - najczęściej
z rodziny przekraskowatych (Cleridae). Ten gatunek chrząszcza
jest również bardzo rzadko spotykany na terenie WPN.
Pachnica dębowa (Osmoderma eremita)
Ten
gatunek chrząszcza należy do rodziny żukowatych (Scarabaeidae).
Pachnica mierzy około 2-3 cm długości. Jej nazwa pochodzi od
charakterystycznego zapachu juchtu i piżma, wydzielanego przez
chrząszcze. Jest to owad o aktywności dziennej, spotykany w
okresie od maja do sierpnia na pniach starych drzew. Ulubione
miejsca występowania pachnicy to skupiska starych drzew liściastych,
okolice próchnowisk stojących, złamanych drzew. Larwy pachnicy
rozwijają się w próchniejącym drewnie wierzb, buków, dębów,
grabów, lip i innych drzew. Chętnie wykorzystują także
dziuple. Często w próchnie jednego drzewa żyje kilkadziesiąt
sztuk larw tego cennego i rzadkiego gatunku. Pachnica występuje
tylko lokalnie, nieliczna, o puszczańskim charakterze. Rójka ma
miejsce w czerwcu i lipcu. Po niej samica składa jaja, z których
wylęgają się larwy. Larwa przed przepoczwarczeniem osiąga długość
nawet do 10 cm. Cykl rozwojowy tego owada trwa od 2 do 4 lat.
Gatunek rozprzestrzeniony, ale rzadki, chroniony. Jego występowanie,
związane jest ściśle z ochroną starych spróchniałych,
dziuplastych drzew. Gatunek uznany za priorytetowy przez kraje Uni
Europejskiej. Na terenie WPN spotykany corocznie, ale zawsze są
to jedynie pojedyncze okazy.
Paź królowej (Papilio machaon)
Piękny
chroniony motyl występujący również na terenie Wolińskiego
Parku Narodowego. Pierwsze pokolenie tego gatunku lata od kwietnia
do maja, drugie w czerwcu i lipcu. Ubarwienie poszczególnych
pokoleń różni się - pierwsze pokolenie ma tło skrzydła jasno
żółte, jest też mniejsze, natomiast pokolenie letnie, jest
ciemniej ubarwione i wyraźnie większe. Czasami przy ciepłym
lecie i jesieni występuje trzecie pokolenie wrześniowe. Gatunek
występujący na łąkach, w ogrodach oraz na obrzeżach lasów.
Liczebność tego motyla maleje z powodu: chemizacji środowiska
łąk, wykaszania roślin baldaszkowatych z obrzeży dróg i łąk
przyleśnych, oraz pasji kolekcjonerskiej zbieraczy. Gąsienice po
wylęgu są czarne, po pierwszych wylinkach mają stożkowate
wyrostki na każdym pierścieniu, później pojawiają się
zielone pasy poprzeczne. Dorosłe gąsienice mają zabarwienie od
jasnego do niemal czarnego w zależności od szerokości pasów
zielonych i czarnych. W pozie obronnej wysuwają z pierścienia
przy głowie żółtopomarańczowe wyrostki tzw. osmaterium
wydzielające ostry, ale przyjemny zapach. Po rójce przypadającej
na okres od maja do września, samica składa jaja pojedynczo, na
łodygach, liściach i szypułkach roślin żywicielskich. Gąsienice
żerują na wielu roślinach baldaszkowatych - marchwi zwyczajnej
i innych w czerwcu oraz biedrzeńcu mniejszym, koprze, selerze,
pietruszce i innych w sierpniu i we wrześniu. Gąsienice wykazują
aktywność dzienną, żyją samotnie. Poczwarki przyczepione są
do roślin żywicielskich lub przedmiotów znajdujących się w
pobliżu żerowiska. Mogą być zielone lub brązowe. Gatunek ten
występuje lokalnie, we wschodniej części Wolińskiego Parku
Narodowego
Mieniak tęczowiec (Apatura iris)
Ten płochliwy
i raczej rzadko występujący motyl, upodobał sobie drzewostany
liściaste, raczej mocno prześwietlone, luki w drzewostanach oraz
cieniste obrzeża lasów. Jego lot jest charakterystyczny i polega
na naprzemiennym wznoszeniu się i opadaniu tuż nad powierzchnią
ziemi. Czasami siada na mokrych miejscach i pije wodę. Podczas południowych
upałów, chętnie odpoczywa na korze sosny. Występowanie tego
motyla, jest ściśle związane z określonym gatunkiem drzewa -
wierzbą iwą. Na liściach wierzb samica składa jaja. Gąsienice
lęgną się w sierpniu i do jesieni żerują. Zimują w oprzędach
utworzonych w spękaniach kory lub w rozwidleniach gałązek.
Wiosną znów podejmują żer i przepoczwarczają się w czerwcu.
Przepoczwarczenie następuje na spodniej części liści wierzby
iwy i trwa około 2 do 3 tygodni. Pożywienie, motyl ten pobiera z
ran na drzewach (soki) i gnijącej materii. Przebywa głównie w
koronach drzew, szczególnie samice, rzadko sfruwa na ziemię.
Motyle mieniaków nigdy nie siadają na kwiatach. Na terenie WPN
spotykany rzadko, lecz na całym obszarze lądowym.
źródło:
Woliński Park Narodowy, dodano: 07.12.2005r.
|
